Telkari Tesbih Nedir? Kültürel ve Dini Önemi

Telkari Tesbih Nedir? Kültürel ve Dini Önemi

Telkari tesbih çeşitleri günümüzde en çok beğenilen ve fiyat açısından diğer pek çok tesbih çeşidine göre pahalı olan tesbihler arasında yer alıyor. İnce bir işçilikle hazırlanan telkari tesbihlerin her bir tanesi üzerinde büyük bir emek bulunuyor. Kültürel bir sembol haline de gelen telkari sanatının en güzel örneklerinden olan bu tesbih çeşidi yurt içinde ve yurt dışında kullanıcılar ve koleksiyoncular tarafından yoğun ilgi görüyor. Özellikle Mardin bölgesinde yoğun olarak üretilen telkari tesbih çeşitleri işçiliği ve modellerinin farklılığının yanı sıra maddi ve manevi açıdan değeri ile de öne çıkıyor. Sadece telkari ustaları tarafından yoğun bir emek harcanarak yapılan her bir tesbih bir diğerinden farklı oluyor. Bu da telkari tesbihlerin değerini artırıyor. Ayrıca bu tesbihlerin yapımında kullanılan gümüş de kıymetinin artmasına yol açıyor.

Telkari Tesbihin Tarihçesi ve Kökeni

Telkari tesbihlerin kökenine ilişkin net kayıtlar bulunmasa da telkari sanatının Osmanlı dönemine kadar dayandığı biliniyor. O dönemlerde telkarinin merkezi haline gelen Mardin yöresinde ustaların hem saray hem de halk için tesbihler de dahil olmak üzere pek çok farklı malzeme ürettiği bilgisi yer alıyor.

Telkari İşçiliğinin Temel Özellikleri

UNESCO tarafından “Somut Olmayan Kültürel Miras” listesinde yer alan telkari sanatı işçiliği ile ön plana çıkıyor. Gümüş tellerin işlenerek hazırlandığı telkaride tel çekme, tel bükme, lehimleme ve kazıma gibi farklı teknikler kullanılıyor. Kullanılan her bir teknik eşsiz güzellikteki ürünlerin ortaya çıkmasında büyük rol oynuyor.

Telkari Tesbihlerde Kullanılan Malzemeler

Telkari tesbihlerde kullanılan malzemelere bakıldığında esas ve en önemli malzemenin gümüş olduğunu görmek şaşırtıcı olmaz zira telkari sanatı gümüş teller ile yapılıyor. Tesbihlerin yapımında ise gümüşün yanı sıra kimi zaman yarı değerli taşlar da kullanılıyor. Ayrıca telkari tesbihlerde kehribar kullanımının da sık olduğu görülüyor. Oltu taşı telkari tesbih tasarımında kendine sıklıkla yer bulurken abanoz, zeytin ve gül gibi ağaç türleri de bu tarz tesbihlerin yapımında kullanılabiliyor. Genellikle tesbih koleksiyoncularının tercihi olan kemik ve boynuz türü malzemeler ise telkari tesbihlerde çok fazla tercih edilmiyor.

Kültürel Açıdan Telkari Tesbihin Önemi

Estetik ve zarif görünümünün yanı sıra maddi olarak da pek çok tesbih türünden yüksek bir sınıfta yer alan telkari tesbih modelleri kültürel açıdan da oldukça önemli bir yere sahip. Telkari sanatının ustalığını ve zarafetini gözler önüne seren bu tesbihler Mardin kültürünün bir simgesi olarak görülüyor. Yöreye özgü el sanatlarının ve geleneklerinin bir temsilcisi olan telkari tesbih modelleri aynı zamanda aile yadigarı olarak da değer görüyor ve kuşaktan kuşağa aktarılıyor. Böylelikle de aile gelenekleri ve değerleri yaşatılıyor ve korunmaya devam ediyor.