Gümüş İşçiliğinin Tarihçesi

Tarihin bilinen en eski madenlerinden olan gümüşün tarihçesiyle birlikte elbette gümüş işçiliğinin tarihçesi de başlıyor. Zira tabiattan çıkarılan madenler işlenilerek kullanılabilir hale getiriliyor. Bu bakımdan gümüş işçiliğinin tarihçesi de gümüşle birlikte milattan önceki dönemlere dayanıyor.

Yapılan arkeolojik kazılarda milattan önceki dönemlerdeki medeniyetlerde yaşayan insanlar tarafından kullanılmış gümüş işçiliğine ait malzemelerin olduğu görülüyor. Kimi zaman ince kimi zaman ince işçilik isteyen malzemelerin arasında kaplar, kılıç kınları, takılar, kama sapları ve tabii ki paralar ile süs eşyaları yer alıyor.

Gümüş işçiliği her ne kadar günümüzde de devam etse de yaşanan teknolojik gelişmeler bu mesleğin zamanla yok olmasına yol açıyor. Pek çok sektörde seri üretime geçilmesi gümüş işçiliğini de kapsarken, teknolojik üretimin yanı sıra kültürel üretimlerde el işçiliği de devam ediyor.

Gümüş İşçiliği Teknikleri

Gümüş işçiliği medeniyetler geliştikçe değişikliğe uğrarken, birçok farklı kültür, kendine özgü bir teknik geliştirerek yeni kullanım alanlarına hizmet etmiştir. 11. Yüzyıldan sonra özellikle 12 ve 13. Yüzyıllarda çoğunlukla takılar, kişisel eşyalar ve aletlerde gümüş kakma tekniği ile süslemeler yapılmıştır. 16 ve 17. Yüzyıllarda, döneminin en büyük kültür sanat merkezlerinden biri olan İstanbul aynı zamanda gümüş işçiliğinin kalbi haline gelmiştir.

Gümüş işçiliği teknikleri arasında yer alan savatlama ve kakma tekniği bir döneme damgasını vursa da zaman içinde tamamen gümüşten yapılan eşyaların daha çok kullanım alanına sahip olduğu görülmektedir.

Yine Anadolu ve İstanbul’da en yaygın olarak kullanılan gümüş işçiliği teknikleri arasında telkâri önemli bir yere sahiptir. Kemerler, hamam nalınları, aynalar gibi pek çok eşya telkâri işçiliği ile göz kamaştırıcı bir güzelliğe ulaşır. Günümüzde telkâri özellikle Mardin’de büyük öneme sahiptir ve tamamen el işçiliği ile hazırlanan ürünler sadece Türkiye değil dünyanın pek çok bölgesine de gönderilmektedir.

Gümüş İşçiliğinin Yaygın Kullanım Alanları

Gümüşten yapılmış ve üzeri farklı tekniklerle süslenmiş eşyalar arasında ise ibrikler, sahanlar, güğüm ve leğenler, hamam tasları, şamdanlar, divitler, nargile gövdeleri, çaydanlıklar, buhurdanlar, fincan zarfları ve maşrapalar yer alır. Takılarda ise daha çok kadınların kullandıkları bilezik, kolye, küpe ve yüzüklerin yanı sıra kamçı sapı, kemer tokası, ayna arkasına, at eğeri ve koşum takımları gibi özel eşyaların süslemesinde gümüş sıklıkla kullanılmıştır.

Günümüzde gümüş işçiliğinin yayın olarak kullanıldığı başlıca alan takılar ve süs eşyalarıdır. Hem kadın hem erkekler için üretilen, geleneksel motiflerin yanı sıra modern tasarımların da yer aldığı takılar büyük bir sektör haline gelmiştir.

Şık görünüşü ile kombinlerin en gözde tamamlayıcılarından olan gümüş takılar, yüzükten küpeye, bileklikten kolye ve broşa kadar farklı kullanım alanlarına sahipken özellikle erkeklerde kol düğmesi ve tesbihlerde özel tasarımlarla kullanımı da oldukça yaygındır.